YARGITAY KARARLARI

T.C.
GAZİANTEP
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
6. HUKUK DAİRESİ

DOSYA NO : 2019/352
KARAR NO : 2020/924
KARAR TARİHİ : 07/10/2020

T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I

İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Şanlıurfa 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
NUMARASI : 2013/573 Esas, 2018/498 Karar
TARİHİ : 05/06/2018
DAVACI :1- Şanlıurfa Belediye Başkanlığı (Yerine)6360 Sayılı yasa uyarınca Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü
DAVALILAR : 1- İbrahim Halil A.
2- Münir T.
VEKİLİ : Av. Selim Hartavi
DAVA TÜRÜ : Kamulaştırma (Bedel Tespiti Ve Tescil)
DAVANIN TARİHİ : 26/09/2013
İSTİNAF KARARININ
YAZILDIĞI TARİH : 07/10/2020

İstinaf incelemesine konu dava, kamulaştırma bedelinin tesbiti ve idare adına tescil davası olup, ilk derece mahkemesi tarafından davanın kabulüne karar verilmiş ve taraf vekilleri tarafından istinaf kanun yoluna başvurulmuş olmakla yapılan inceleme sonucunda;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ :
Tarafların İddia ve Savunmalarının Özeti:Davacı vekilinin ilk derece mahkemesine sunmuş olduğu dava dilekçesinde özetle; Şanlıurfa Belediyesince imara açılan Yenice Direkli ve Maşuk Bölgelerinin alt yapı projesi ile içme suyu şebekelerinin ana isale hatları projesi kapsamında davalıların da maliki olduğu Şanlıurfa İli, Merkez İlçesi, Dağeteği Köyü, 442 parsel sayılı taşınmazın 417,80m2 daimi irtifak hakkının acele kamulaştırmasına dair el koyma kararı alındığını, kamulaştırma kanunu uyarınca tespit edilen bedelin bankaya bloke edildiğini, bu bedelin taşınmazın gerçek değerinden yüksek olduğunu, fazla yatırılan meblağın iadesi gerekmekte olduğunu, ecele el koyma davasında yapılan tespitleri kabul etmediklerini, öncelikle %200 değer artışını kabul etmenin mümkün olmadığını, yapılacak keşif ve aldırılacak bilirkişi raporu ile taşınmazın gerçek değerinin ortaya çıkacağını belirterek davalılar adına kayıtlı Şanlıurfa İli, Merkez İlçesi, Dağeteği Köyü 442 parsel sayılı taşınmazın 417,80m2 daimi irtifak hakkı kamulaştırma bedelinin tespitine dava konusu Dağeteği Köyü 442 parsel sayılı taşınmazın 417,80 m2 daimi irtifak hakkı nedeniyle taşınmazın kamulaştırılan kısmının müvekkili adına tesciline karar verilmesi talebinde bulunmuştur.

Davalı vekilinin ilk derece mahkemesine sunmuş olduğu cevap dilekçesinde özetle; Kamulaştırma kanunu 7 ve 8 maddeleri bedel tespiti ve tescil davası için dava şartı niteliğinde olduğundan bu hükümlere riayet edilmeden açılan davanın ön şart yokluğundan reddedilmesi gerektiğini, idarenin kamulaştırılan taşınmaz malın bedelinin tespitini ve idare adına tescilini mahkemeden istemi hakkının doğması için öncelikle yasanın 8.madde hükmü uyarınca mal sahibi ile anlaşma yolu ile satın alma girişiminin sonuçsuz kalması gerektiğini, dava konusu alan mücavir alan sınırları içerisinde yer alıp imar planı içerisinde belediyenin tüm hizmetlerinden yararlanmakta olduğunu, davalı idare tarafından yapılan kısmi kamulaştırma işlemi dava konusu taşınmazın değer azalışına sebebiyet verdiğini öncelikle dava şartı yokluğundan reddine mahkeme aksi kanaatte ise dava konusu taşınmazın gerçek bedelinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.

İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:

İlk derece mahkemesinde yapılan yargılama sonucunda davanın kabulü ile; Şanlıurfa İli, Merkez Dağeteği Mahallesi 442 parsel sayılı davalılar adına kayıtlı taşınmazın fen bilirkişisi Recep Sürücü tarafından hazırlanan 19/01/2018 tarihli rapor krokide A harfi ile işaretli ve mavi renk ile taranan 417,80m2 yüz ölçümündeki bölümü yönünden davacı Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanlığı ŞUSKİ Genel Müdürlüğü lehine daimi irtifak hakkının tesisine ve bu hakkın tapuya kayıt ve tesciline, Şanlıurfa İli, Merkez Dağeteği Mahallesi 442 parsel sayılı taşınmazın fen bilirkişisi Recep Sürücü tarafından hazırlanan 19/01/2018 tarihli rapor krokide A harfi ile işaretli ve mavi renk ile taranan 417,80m2 yüz ölçümündeki bölümünün irtifak kamulaştırması kapsamında kamulaştırma bedelinin 55.453,36-TL olarak tespitine, dair karar verilmiştir.

Taraflarca İleri Sürülen İstinaf Sebepleri:

1-)Davacı vekili tarafından yasal süresi içerisinde ilk derece mahkemesi kararına karşı özet olarak ;
-İlk derece mahkemesince verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğu,
-Dava konusu taşınmaz bakımında acele el koyma kararı alınması nedeniyle bilirkişi raporunda irtifak bedeli belirlenmiş davalının söz konusu ücreti bankadan tahsil ettiği ancak tapuda ferağa yanaşmadığından davanın ikame edildiği,
-Hükme esas alınan bilirkişi raporunun gerçeklikten uzak usul ve yasaya aykırı olarak hazırlandığı ve hükme esas alınamayacak nitelikte olduğu,
-Dava konusu taşınmazı arsa olarak değerlendirmenin hatalı olduğu,
-Dava konusu taşınmaza emsal olarak alınan taşınmazın uygun emsal olmadığı,
-Acele el koyma dosyasında alının bilirkişi raporunun, dosyada alınan bilirkişi raporundan daha nesnel ve güncel olduğu, gerekçeleri ile istinaf kanun yoluna başvurmuştur.
2-)Davalılar vekili tarafından yasal süresi içerisinde ilk derece mahkemesi kararına karşı özet olarak ;
-İlk derece mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunun hüküm kurmaya elverişli olmadığı,
-Dava konusu taşınmaza emsal alınan taşınmazın kıymetini olumlu/olumsuz etkileyen hiç bir unsur belirtilmediği,
-Dava konusu taşınmazın talep fazlalığı olan bir bölge içerisinde olup olmadığı konusunda herhangi bir değerlendirme yapılmadığı,
-İlk derece mahkemesince hükme esas alınan raporlar arasında birim fiyat yönünden çelişki bulunmakta olup bu çelişki de giderilmediği,
– Dava konusu taşınmaza dop oranının %40 şeklinde mutlak olarak esas alınması doğru olmadığı,
-Anapara üzerinden faiz işletilmesi gerekirken bakiye alacak yönünden faiz işletilmesinin yasaya aykırı olduğu gerekçeleri ile istinaf kanun yoluna başvurmuştur.
Delillerin Değerlendirilmesi ve Gerekçe:
Bölge Adliye Mahkemesince istinaf talebinin değerlendirilerek incelemeye alınabilmesi için 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 352. maddesinde sayılan ön inceleme koşullarının gerçekleşmiş olması zorunludur. Bu maddede sayılan koşullardan birinin mevcut olmaması halinde istinaf başvurusunun reddedilmesi gerekir. Bu şartlar kamu düzeninden olup yargılamanın her aşamasında re’sen dikkate alınmaktadır. İstinaf talebine konu eldeki dosya kapsamı incelendiğinde, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 352. maddesinde sayılan ön inceleme koşullarında herhangi bir eksiklik bulunmadığı, istinaf talebinin kabul edilebilir olduğu tespit edilmiştir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353/1-a maddesinde 6 bent halinde belirtilen koşulların varlığı durumunda ise davanın esası incelenmeden ilk derece mahkemesinin kararının kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın ilk derece mahkemesine gönderilmesine karar verileceği aynı maddede düzenlenmiştir. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353/1-a maddesi 6. bendinde, tarafların davanın esasıyla ilgili olarak gösterdikleri delillerin hiçbiri toplanmadan veya gösterilen deliller hiç değerlendirilmeden ilk derece mahkemesince karar verilmiş olması istinaf aşamasında duruşma yapılmadan istinaf başvurusunun kabulüne dair karar verilecek usul hatası olarak kabul edilmiştir.
İstinaf incelemesine konu dava :Kamulaştırma Kanunundan doğan kamulaştırma bedeli tesbit ve tescil davasıdır.
İstinaf talebine konu kamulaştırma bedel tespiti ve tescil kararına ilişkin dava dosyası incelendiğinde, aşağıda belirtilen hususlarda delillerin eksik toplandığı ve ayrıca ilk derece Mahkemesi kararında esaslı değerlendirme noksanlık ve hatalarının olduğu görülmüştür.
Şöyle ki :
1-)İlk derece mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunun yasaya uygun olarak hazırlanmadığı ve dolayısı ile hüküm kurmaya uygun olmadığı anlaşılmıştır.
Aynı kamulaştırma nedeniyle aynı mahallede bulunan 530 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti için açılan ve Şanlıurfa 3. Asliye Hukuk mahkemesi’nin 2013/568 Esas ve 2017/507 Karar sayılı dosyası üzerinden yapılan yargılamada davaya konu taşınmaz arsa olarak değerlendirilmek suretiyle 2013 olan dava tarihi itibariyle metrekare birim değeri 439.73 TLm2 olarak tesbit edilmiş ve kararın istinaf edilmesi üzerine Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi tarafından istinaf incelemesi yapılarak (Dairenin 2017/937 Esas – 2017/732 Karar sayılı dava dosyasında) aynı değerlendirme tarihi itibariyle 439,73 TL/m² değeri uygun bulunmuş ve istinaf isteminin reddine karar verilmiş olup,iş bu kararının temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 5.H.D. 2018/663 Esas ve 2019/13890 Karar sayılı ilamı ile bölge adliye mahkemesince verilen kararın onandığı anlaşılmıştır.
Böylece aynı kamulaştırma planında birbirine yakın olan iki taşınmaz arasında metrekare bedeli yönünden çelişki yaratılmış ve dava konusu taşınmaza bu taşınmazdan daha düşük bedel verilmesinin gerekçesi tartışılmadan davaya konu taşınmazın metrakaresinin 266,50 TL olarak tespiti uygun görülmemiştir.
Bu nedenle taraflara dava konusu taşınmaza yakın bölgelerden ve yakın zaman içinde satışı yapılan benzer yüzölçümlü satışları bildirmeleri için imkan tanınması, lüzumu halinde resen emsal celbi yoluna gidilmesi, dava konusu taşınmazın, değerlendirme tarihi itibariyle, emsal alınacak taşınmazın ise satış tarihi itibariyle imar ya da kadastro parselleri olup olmadığı ilgili Belediye Başkanlığı ve Tapu Müdürlüğünden sorulması, ayrıca dava konusu taşınmazın; imar planındaki konumu, emsallere olan mesafesini de gösterir krokisi ve dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazların resen belirlenen vergi değerleri ve emsal taşınmazların satış akit tablosu getirtilerek, dava konusu taşınmazın değerlendirmeye esas alınacak emsallere göre ayrı ayrı üstün ve eksik yönleri ve oranları açıklanmak suretiyle yapılacak karşılaştırma sonucu değerinin belirlenmesi bakımından, 24/11/2016 tarihli 29898 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 6754 sayılı Bilirkişilik Kanunu md. 39 ile değiştirilen 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 15. maddesindeki yeni düzenlemeler de nazara alınarak yasaya uygun şekilde yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu ile mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerektiği halde açıklanan hususlara uygun olmayan bilirkişi raporuna göre hüküm kurulması yasaya uygun görülmemiştir. (Aynı yönde Yargıtay 5. Hukuk Dairesi’nin 2012/23037 E ve 2013/748 K sayılı ilamı) yasaya uygun görülmemiştir.
2-)Dosyaya sunulan istinaf dilekçesinde davaya konu taşınmazın imar uygulamasına tabi tutulduğu iddia edilmiş olup,ilk derece mahkemesince yeniden yapılacak değerlendirmede dava konusu taşınmazın imar uygulamasına tabi tutulup tutulmadığı, tabi ise imar uygulama çalışmalarının bitip bitmediği araştırılarak, uygulamanın tamamlandığı anlaşılır ise imar uygulaması sonucu oluşan yeni parsel yada parsellerin tapu kayıtları, ölçekli krokileri ve imar durumları ilgili kurumlardan getirtildikten sonra mahallinde yeniden keşif yapılarak, yeni tapu kayıtlarına göre dava edilen kısmın imarda kamuya tahsis edilip edilmediği hususları belirlenerek sonucuna göre karar verilmesi gerekmektedir.
Kabule göre de:
3-)Dava konusu taşınmazın kamulaştırma (değerlendirme) tarihi olan 26/09/2013 tarihi, emsal taşınmazın ise 10/10/2012 olan satış tarihi itibariyle imar düzenlemesi sonucu meydana gelen imar parselleri olup olmadıklarının, imar parseli iseler düzenleme ortaklık payının düşülüp düşülmediğinin, düşülmüş ise oranının belediye, imar ve tapu müdürlüklerinden sorulup hükme esas alınan bilirkişi raporu denetlenmeden,
4-)Somut emsal alınarak incelenen Karaköprü Mahallesi, 4174 ada, 3 parsel sayılı taşınmazın bulunduğu cadde veya sokak itibariyle belediyece belirlenen 2013 yılı emlak vergisine esas asgari m² değerlerinin belediye başkanlığından sorulup bilirkişi raporu denetlenmeden,
5-)Dava konusu taşınmaza emsal alınarak incelenen Karaköprü Mahallesi, 4174 ada, 3 parsel sayılı taşınmazın 10/10/2012 tarihli satışına ilişkin (alıcı, satıcı, satış bedeli ve miktarını gösterir) tapu kaydı ve akit tablosunun ilgili tapu müdürlüğünden getirtilip hükme esas bilirkişi raporu denetlenmeden hüküm kurulmuş olması doğru görülmemiştir.
6-) Dava konusu taşınmazlar üzerinde bulunan TEDAŞ lehine eski irtifak hakkı nedeniyle taşınmazın değerinde oluşturması kaçınılmaz olan değer kaybı yönünden bilirkişi kurulundan rapor alınması gerektiğinin düşünülmemesi doğru görülmemiştir.
7-) Dairemizce verilen kaldırma kararı sonrası ilk derece mahkemesince devam edilecek yargılamada 7139 sayılı Kanunla değişik Kamulaştırma Kanununun 10/8 fıkrası gereğince bankaya hak sahibi adına yatırılacak bedel bakımından; 7139 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik hükümlerine göre işlem yapılması gerektiği hususunun da nazara alınması gerekmektedir.
Yukarıda ayrıntılı olarak belirtildiği üzere davanın çözümünü sağlayacak ve esasına etki edecek nitelikteki deliller usulünce ve tam manasıyla toplanmadan ve bilirkişi raporu yanlış değerlendirilmek suretiyle kamulaştırma bedeli tespit edilerek hüküm kurulmuş olduğundan ilk derece mahkemesi kararının, duruşma yapılmaksızın, kaldırılması ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren mahkemeye iadesi için HMK 353/1-a maddesinin 6.bendi uyarınca aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.

K A R A R : (Yukarıda ayrıntılı olarak açıklanan sebeplerle)
1-) Tarafların istinaf başvurularının yukarıda belirtilen sebeplerle KABULÜNE;6100 sayılı HMK md. 353/1-a-6 gereğince Şanlıurfa 3. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 05/06/2018 tarihli, 2013/573 Esas, 2018/498 Karar sayılı kararının KALDIRILMASINA,

2-)Dosyanın, davanın yukarıda belirtilen hususlar değerlendirilerek yeniden görülmesi için MAHKEMESİNE İADESİNE,

3-)Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 2/2. maddesi gereğince ve dairemizce dosya hakkında duruşma yapılmaksızın karar verilmesi gözetilerek; TARAF VEKİLİ LEHİNE VEKALET ÜCRETİ TAKDİRİNE YER OLMADIĞINA,

4-)Taraflarca yatırılan istinaf karar harcının (maktu) karar kesinleştiğinde ve talep halinde iadesine,

5-) Taraflarca yapılan istinaf yargılama giderlerinin ilk derece mahkemesince yeniden yapılacak yargılama sonucu verilecek nihai kararda dikkate alınmasına,

6-) Taraflarca yatırılan gider avansından arta kalan miktarların ilgilisine İADESİNE,

7-)Kararın kesin olması nedeniyle, davanın taraflarına tebligatların İlk Derece Mahkemesi tarafından yapılmasına,
Dair; tarafların yokluğunda, dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda, HMK md. 353/1-a maddesinin 6. bendi uyarınca kesin olmak üzere oy birliği ile karar verildi. 07/10/2020